Qəfləti ürək ölümü və qəfləti koronar ölüm arasında fərq böyükdür.Qəfləti ürək ölümü daha geniş yaylmış bir fikirdir.Qəfləti ürək ölümündə ölümün səbəbi ürəyin işemik xəstəliyindən başqadigər xəstəliklər də ola bilər.
Bu xəstəliklərə aiddir:
1) Miokardın hipertrofiyasi ilə müşayət olunan ürık xəstəliyi
2) Aortanın stenozu
3) Durğunluq səbəbli ürək çatmamazlığı
4) Kardiogen şok
5) Ürəyin tamponadası
6) Ağciyər artereiyasının tomboemboliyasl
Qəfləti koronar ölüm ürəyin işemik xəstəliyinin sürətlə inkişaf edən ağır kliniki variantı olub bütün qəfləti ürək ölümlərinin 80-90%-ni təşkil edir. Qəfləti ürək ölümündən fərqli olaraq qəfləti koronar ölümün səbəbi bütüb hallarda ürəyin işemik xəstəliyidir.
Özünü tam sağlam hesab edən, heç vaxt heç bir narahatlığı olmayan psixoloji və fizioloji stabillik vəziyyətində olan şəxslərdə baş verən ölümlər qəfləti ğlüm hesab edilir.
Alimlərin fikirlərinə görə qəfləti koronar ölüm üçün aşağıdakı əlamətlər səciyyəvidir:
1) ölüm şahidlərin iştirakı ilə birinci təhlükəli simptomların yaranmasından sonra 1 saat ərzində baş verir
2)ölüm baş verməmişdən əvvəl ətrafdakılar xəstənin vəziyyətinin stabil olduğunu və qorxulu heç bir şey gözlənilmədiyini deyirlər.
3)ölüm törədə biləcək digər səbəblər inkar olunmalıdır. Buraya travmalar, ölümlə nəticələnə biləcək digər xəstəliklər, güc tətbiq etməklə ölüm daxildir.
Ürək tutmasının başlanması ilə ölümün baş verməsi arasında olan vaxta görə qəfləti koronar ölümün iki forması ayırd edilir:
1) ani koronar ölüm – bu ölüm bir neçə saniyə müddətində baş verir
2) sürətli koronar ölüm – bu zaman hadisənin əlamətləri ölümnən 1 saat əvvəl başlayır.
Qəfləti koronar ölüm istənilən yaşda, o cümlədən gənclərdə hətta uşaq yaşlarında da baş verə bilər. Ümumidunya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə qəfləti koronar ölümün rastgəlmə tezliyi hər həftədə 1milyon əhaliyə 30 ölüm hadisəsi təşkil edir.
Qəfləti koronar ölümün inkişafında aşağıdakı risk amillğərinin rolu təsdiq olunmuşdur.
-kəskin miokard infarktı
-qeyri-stabil stenokardiya
-yüksəkqradasiyalı mədəcik aritmiyaları ilə müşayət olunan ürəyin işemik xəstəliyi
-kardiomeqaliya və qan dövranı çatmazlığı
-bir neçə əsas risk amilləri olan ürəyin işemik xəstələriş Bunlara arterial təzyiqi, şəkərli diabedi,lipid mübadiləsinin pozulması və s. olan xəstələr daxilir.
Qeyd etmək lazımdır ki, miokard infarktının başlanğıc fazasında baş vermiş ölüm qəfləti ölüm kimi qiymətləndirilmir. Belə ölüm infarktdan ölüm kimi qiymətləndirilir.
Statistikaya görə qəfləti koronar ölümün səbəbləri aşağıdakılardır:
-mədəcillərin fibrilyasiyası (80%)
-asistoliya (20%)
-mədəcik taxikardiyası (nadir hallarda)
-kəskin bradikardiya (nadir hallarda)
Ürək ritminin pozulmaları, miokardın qeyri-sabitliyi, epikardial koronar arteriyaların hemodinamik əhəmiyyətli daralması nəticəsində baş verir. Əksər hallarda qəfləti ölümnən bir neçə gün hətta bir həftə əvvəl qəfləti ölümün bəzi simptomlarını aşkar etmək olur. Bu əlamətlər aşağıdakılardır:
-zəiflik
-döş qəfəsində ağrılar
-əhval-ruhiyyınin pozulması
Xəstədə bu hallar müşahidə edildikdə ona sutkalıq elektrokardioqrafiya monitoru, elektrofizioloji müayinə, veloerqometrik sınaq keçirilməlidir. Bu xəstələrə intensiv antiangial terapiya tətbiq olunmalıdır. Ürəkdə olan dəyişikliklər vaxtında yoxlanılar və müalicə olunarsa xəstəliyin qarşısını almaq olar.
